مدیریت پسماند چالشی جدی برای شهرها است زیرا این خدمات شهری ضروری نیازمند یکپارچهسازی سیستمها و مشارکت شهروندان و منابع مالی است که حتی تا ۵۰ درصد بودجه شهرداریها را شامل میشود.
به گزارش زیست آنلاین، سالانه حدود دو میلیارد تن زباله در جهان تولیدمی شود که بیشتر آن بازیافتنشدنی است. بر اساس برآوردهای موجود روزانه هزار میلیارد کیسه پلاستیک یک بار مصرف در جهان استفاده میشود؛ چیزی بیشتر از یک میلیون کیسه در دقیقه. ریزپلاستیکها که به عنوان الیاف در صنعت پوشاک استفاده میشوند، با هر بار شستشو میلیونها ذره را روانه فاضلاب میکنند که بدلیل ریز بودن قابل تصفیه نیستند و وارد منابع آب و دریاها و سپس چرخه غذایی حیوان و انسان میشوند.
روزانه تا ۹۰۰۰ تن زباله در پایتخت تهران تولید میشودزباله تولید شده در هر منطقه تابعی از توسعه اقتصادی، پیشرفت صنعتی، عادتهای شهروندان و شرایط آب وهوایی است. با افزایش درآمد، توسعه شهرنشینی و ترقی استاندارد زندگی، مصرفگرایی و تولید زباله افزایش پیدا میکند. شهرها بیشتر از روستاها (معمولا دو برابر) و خانوارهای دهک بالا بیشتر از دهکهای پایین درآمدی زباله تولید میکنند. به گفته رئیس شورای شهر تهران، روزانه تا ۹۰۰۰ تن زباله در پایتخت تهران تولید میشود که شصت درصد آن متعلق به مناطق شمال شهر است. کشورهای پردرآمد نیز بیشتر از کشورهای کم درآمد و در حال توسع زباله تولید میکنند. بنا بر آمار بانک جهانی، در جنوب آفریقا سالانه حدود ۶۲ میلیون تن زباله تولید میشود در حالی که این مقدار در آسیای شرقی و اقیانوسیه به بیش از ۲۷۰ میلیون تن در سال می رسد. کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) ۵۷۲ میلیون تن در سال زباله تولید میکند که حدود ۴۴ درصد کل تولید زباله در دنیا است.
شهر بدون زباله؛ آرمانشهری که باید به سمت آن رفتتخمین زده میشود تا پایان سال۲۰۵۰ تولید زباله در دنیا هفتاد درصد افزایش پیدا کند. نرخ رشد تولید زباله در دنیا بیشتر از هر نوع آلاینده دیگری است از این رو کنترل این آلاینده تاثیر قابل توجهی بر جلوگیری از گرمایش زمین میگذارد. قریب به یک و نیم میلیارد میلیارد تن پسماند غذایی پس از تجزیه به گاز متان تبدیل میشود، گازی که به عنوان گاز گلخانهای زیانبارتر از دی اکسیدکربن است اما با تغییر سیستم مدیریت جهانی پسماندها، میتوان تولید گازهای گلخانهای را بیست درصد کاهش داد.
شهروندان کشورهای در حال توسعه به علت مدیریت ناپایدار زبالههای شهری در معرض خطر بیشتری قرار دارند. در کشورهای با سرانه درآمد پایین معمولا زباله در جایی انباشته یا دفن میشود یا در فضای آزاد سوزانده میشود که باعث آلودگی منابع طبیعی و هوا میشود و بر سلامت شهروندان تاثیر نامطلوب میگذارد.
شهر بدون زبالهمدیریت پسماند چالشی جدی برای شهرها است زیرا این خدمات شهری ضروری نیازمند یکپارچهسازی سیستمها و مشارکت شهروندان و منابع مالی است که حتی تا ۵۰ درصد بودجه شهرداریها را شامل میشود.
در سال ۲۰۰۷ شهر کاپانوری در ایتالیا اولین شهر اروپایی شد که برنامه شهر بدون زباله را در پیش گرفت که بعد به عنوان مدلی برای دیگر شهرهای اروپایی در نظر گرفته شد. در سال ۲۰۱۶ ساختاری جامع و بانک اطلاعاتی برای مشاهده پیشرفت این برنامه تدوین شد و سیصد شهر متعهد به اجرای این برنامه شدند.
رسیدن به آرمانشهر بدون زباله غیرممکن نیستکیسههایی که در برخی از بازارهای روز در تهران برای خرید استفاده میشود که روی آن درج شده که در عرض هجده تا شصت ماه تخریب میشود شاید رسیدن به آین آرمانشهر بدون زباله که صد در صد پسماندها و مواد زائد بازیافت میشوند غیرممکن به نظر برسد، اما با اجرای برنامههایی مثل C۴۰ شهرداریها متعهد میشوند تا پایان سال ۲۰۳۰ دفع و سوزاندن زبالهها را تا ۵۰ درصد کاهش دهند. با توجه به اینکه شهرها هفتاد درصد گازهای گلخانهای را تولید میکنند، نیاز به تغییر رفتار شهروندان مصرف گرا اجتنابناپذیر است. بنابراین چنین برنامههایی عمدتا متمرکز بر مدیریت رفتار شهروندان برای کاهش تولید ضایعات، استفاده مجدد و تعمیر وسایل، بازیافت و کمپوست پسماندهای غذایی، تغییر عادتهای مصرف گرایانه، استفاده از طراحیهای جدید و بکارگیری مواد غیرسمی است. به عنوان مثال یکی از اقدامات موثر کاهش یا ممنوعیت پلاستیکهای یک بار مصرف و غیرقابل بازیافت است.
شهر بدون زباله در حال تبدیل شدن به جنبشی جهانی است و از شهرها به ایالتها و کشورها گسترش پیدا میکند. مهمترین چالش تغییر رفتار شهروندان است و آگاهی آنها از اهمیت کاهش تولید زباله که بر سلامت خاک و آب و هوا، کاهش سرعت گرم شدن کره زمین، سلامت عمومی شهروندان و حیات وحش و زندگی نسلهای آینده تاثیر مستقیم میگذارد.
کشورهای فقیر زباله دان یا زباله بان!زباله های تولید شده در زندگی امروز بشر در يك دسته بندي كلي به سه بخش زباله هاي شهري، زباله هاي صنعتي و زباله هاي خطرناک تقسيم بندي می شوند. در کشورهای مختلف چگونگی از بین بردن زباله ها تابع قوانین زیست محیطی (در صورت وجود و اجرا) بوده و در برخی کشورها همچون کشورهای عضو اتحادیه اروپا و آمریکا قوانین سخت گیرانه ای در مورد چگونگی مواجهه با زباله ها، به خصوص زباله های خطرناک بیمارستانی، الكترونيكی و زباله هاي هسته اي وجود دارد. اما در کشور های فقیر، کمتر توسعه یافته یا جهان سوم مقابله با این معضل، مغفول مانده و خطرات حاصل از آن تهدیدی جدی برای آن ها به وجود آورده است.
لازم به ذکر است، با وجود آگاهی کارشناسان و سیاست مداران این کشورها از شدت آسیب رسانی زباله های خطرناک به محیط زیست و افراد، هم اکنون صادرات غیرقانونی زباله ها به کشورهای فقیر به یک تجارت بین المللی گسترده و رو به رشد تبدیل شده است. شرکت های تولید کننده این زباله ها در کشورهای صنعتی با دور زدن قوانینی که آنها را ملزم به بازیافت زباله ها و یا نابودی آنها به طریقی که برای محیط زیست مضر نباشد می کنند؛ این زباله ها را صادر کرده و هزینه های خود را کاهش می دهند.
روزانه هفت تن پلاستیک وارد محیط زیست کابل میشوددر ادامه به خبری که به تازگی از سوی اداره ملی حفاظت محیط زیست افغانستان منتشر شده است خواهیم پرداخت، در این خبر اداره ملی حفاظت محیط زیست افغانستان اعلام کرده که بررسی این نهاد نشان میدهد که روزانه ۴ تن کیسه پلاستیک در شهر کابل مصرف میشود که عمر استفاده از آن "از مغازه تا خانه است" و بعد تبدیل به زباله میشود.
غلام محمد ملکیار، معاون فنی اداره محیط زیست افغانستان گفته که در کنار آن روزانه ۳ تن انواع دیگر مواد پلاستیکی نیز وارد محیط زیست کابل میشود که نگران کننده است.
او گفت این نهاد روند استفاده از پلاستیک را در ۲۳ شهر افغانستان بررسی کرده ولی تلاشهای انجام شده برای مقابله با این کار را ناکافی دانست.
آقای ملکیار گفته اگر روند استفاده از پلاستیک به همین منوال ادامه یابد، در شهر کابل در سه سال آینده جای غرص یک نهال نیز باقی نخواهد ماند.
او گفت که استفاده از پلاستیک در شش شهر بزرگ افغانستان و تخریب محیط زیست در حال افزایش است، این برای کشوری همانند افغانستان که تنها ۱۲ درصد از تمام خاکش قابل کشاورزی است، خطرناک است.
محمد یعقوب حیدری، والی کابل نیز آلودگی محیط زیست را خطری درحد ناامنی، بیکاری و فقر دانست و افزوده که نگران است، روزگاری این شهر باستانی تبدیل به زباله دانی شود.
او با اشاره به آمار و ارقامی تکاندهنده از میزان تولید و دفن زباله در شهر کابل، گفت که مسئولان شهرداری این شهر گزارش داده که ۴.۵ میلیون تن زباله در منطقه "گزگ" در شرق شهر کابل دفن شده که خطر محیط زیستی جدی را در پی دارد.
به گفته آقای حیدری برای دفن هر تن زباله در این منطقه ۲۰ الی ۲۵ دلار مصرف شده و اگر تدابیر درست در نظر گرفته شود، با افزایش مقدار اندکی هزینه، میشود از این زبالهها برق تولید کرد و آنها را بازیافت کرد. در شهرهای کابل و سایر شهرهای بزرگ افغانستان اغلب شهروندان برای انتقال اجناس از مغازه تا خانه از کیسههای پلاستیک استفاده میکنند. او هشدار داد که اگر شهرداری کابل در این زمینه توجه نکند، مسئولین این نهاد را والی کابل به دادگاه میکشاند.
روز پنجم جون/ژانویه، روز جهانی محیط زیست است و شعار امسال برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست «غلبه بر آلودگی پلاستیک» است.
در افغانستان حدود ۸۰۰ کارخانه روزانه صدها تن مواد پلاستیکی تولید و به بازار عرضه میکنند. ورود این مقدار پلاستیک به محیط زیست، زنگ استفاده از پلاستیک را به صدا آورده است.
در شهرهای کابل و سایر شهرهای بزرگ افغانستان اغلب شهروندان برای انتقال اجناس از مغازه تا خانه و حتی بردن نان از نانوایی به خانه از کیسه پلاستیک استفاده میکنند.
این کیسههای پلاستیکی بعد از مدت کوتاهی به زبالههای پر دردسری تبدیل میشوند که تجزیه آن حدود ۱۰۰ سال دوام خواهد آورد.